ديشموك دچار افسردگى جمعى است


پاى كودك همسرى و ازدواج اجبارى در ميان است

دومين استان در ميزان خودكشى هستيم

٢٠خودكشى در يك سال

هنوز فرهنگ مداخله در بحران به وجود نیامده

مرضیه دادگر//  بخش دیشموک شاید آخرین نقطه شهرستان کهگیلویه باشد.جایی که مردمان زجر کشیده اش با کوله باری از مشکلات ومحرومیت ها خود را درمیان کوههای سرسخت وسربه فلک کشیده ،درختان بلوط ودره های عمیق محصور می بینند واین  همه مواهب  طبیعی نه تنها غم نانشان را کم نکرده بلکه باعث شده تا خود را دربن بستی ببینند که برای آنها تعبیر آخر دنیا را دارد.بخشدار دیشموک هم از راههای صعب العبور این بخش ومحرومیت هایش می گوید ومی افزاید:این شهر بیشترین فاصله را با مرکز استان دارد.با این حال اما آن چیزی که این روزها این بخش را بر سر زبانها انداخته، نه قصه درد ومحرومیت ها،که حکایت تلخ خودکشی  است.خودکشی وخودسوزی  دخترکان وزنانی که دنیا دنیا آرزوهای رنگی شان را با خود به گور می برند تا امروز وضعیت خودکشی در این بخش به دلیل فقر اقتصادی وفرهنگی،کودک همسری،ترک تحصیل و...مسئله ساز شود، تا مسئولان یادشان بیاید هم مرز خوزستان شهری است که غم از سر و رویش می بارد وهرهفته،ماه وسال خانواده های زیادی در غم از دست دادن جوانشان به سوگ می نشینند.گفته می شود اخیرا دو دختر نوجوان 14 و17 ساله در روش مشابه حلق آویز اقدام به خودکشی منجربه فوت کرده اند، که البته مسئولان عنوان می کنند سن آنها 18 و20 ساله بوده .حالا اینجا یک سوال اساسی مطرح می شود ،اینکه چگونه دربخش کوچکی مانند دیشموک پیدا کردن سن دو نوجوان تا این میزان سخت بوده وباعث تناقض شده است.البته بررسی شواهد موجود وگفت وگو با منابع مختلف خبری نشان داد سن واقعی این دختران همان 14 و17 ساله بوده وشاید بیشتر برای اینکه پای  ماجرای ترک تحصیل به دلیل نبود خوابگاه  ازاین ماجرا بیرون  کشیده شود سن آنها بیشتر از عدد واقعی بیان می شود.موضوعی که مدیرکل آموزش وپرورش استان هم نسبت به آن  معترض شد ودراین زمینه اظهارداشت:دیوار آموزش وپرورش کوتاه است وهرکسی هرجا کم می آورد پای آموزش وپرورش را وسط می کشد.
دلیل این خودکشی ها در دیشموک هر کدام از عوامل عنوان شده باشد تغییری درصورت مسئله ایجاد نمی کند.مهم این است تعدادی از زنان ودختران این دیار قربانی سومدیریت هایی شده اند که حالا با برگزاری جلسات دنبال  نوشداروی پس از مرگ سهراب برای رفع ورجوع کم کاری وحتی هیچ کاری خود  هستند.شاید تعبیر بهتر درمورد این موضوع همان فراموشی باشد که به گفته صفایی نیا نسبت به زنان کهگیلویه ای اعمال شده که باعث اجحاف وکوتاهی درحق این قشر شده ونهایت درماندگیشان را با خودکشی وخودسوزی به نمایش گذاشته است.وقتی مدیرکل امور بانوان در جلسه کارگروه زنان وخانواده می گوید :با کمترین میزان اعتبار درحال انجام وظیفه هستیم واز همه دستگاهها استمداد می طلبیم ،یعنی زن در قاموس مدیران مرد ما تعریف وبهایی ندارد ومعلوم نیست چند زن ودخترکم سن وسال دیگر باید قربانی شده وتاوان بدهند تا وجودشان به چشم این مسئولین بیاید .اینها البته همان مدیرانی هستند که درجلسه عنوان می کردند موضوع حساسیت زا نیست ونباید برای خودکشی دونفر جلسه تشکیل شود.همان هایی که مدتها قبل گفته بودند ساخت خوابگاه شبانه روزی رابطی به امور بانوان ندارد وحالا هم آنان می خواهند با این تفکرات بسته وفرمالیته وبا نهایت بی مهری بنشینند ودرپس جلسات بدون خروجی توپ را به زمین یکدیگر بیندازند وبرای پایان بخشیدن به مشکلات زنان ودختران دیشموکی تصمیم بگیرند.هرچند به گفته معاون استاندارهم اعتبارات بیش از دوبرابر شده وهم زیرساخت ها وامکانات ونیروی انسانی موجود است وتوجیهی برای کم کاری نیست ولی مسئولان ما دغدغه مندی وپیگیری لازم را ندارند وگرنه بابخشی از اعتبار یک میلیارد و400 میلیون تومانی می شد خصوصا درحوزه بانوان کاری کرد کارستان .

در دیشموک افسردگی جمعی حاکم است

یک روانشناس هم استانی هم در خصوص خودکشی های اخیردر بخش دیشموک  وتحلیل آن به ابتکارجنوب گفت:در استان کهگیلویه وبویراحمد خودکشی های تکانه ای بیشتر است واکثر این خودکشی ها برنامه ریزی شده نیستند وبه دلیل عدم مهارت های لازم نوجوان وجوان در لحظه تصمیم به خودکشی می گیرند وفورا هم اقدام می کنند.هوشنگ سیاوش پو افزود:درخودکشی های تکانشی فرد نه سابقه اختلال روانی دارد ونه سابقه افسردگی، بلکه بالعکس فرد نرمالی است که به دلیل دلیل عدم کنترل تکانه وفرهنگ جامعه که عصبیت وخشونت را رواج می دهد دست به خشونت علیه خود یا دیگران درقالب خودکشی وقتل می زند.وی تصریح کرد: 80 تا 90 درصد کسانی که خودکشی می کنند سابقه یا اقدام به خودکشی داشته اند ،ولی این شامل افرادی است که سابقه افسردگی داشته اند وچندان شامل خودکشی های انجام گرفته در استان ما نمی شود.معاون اجتماعی بهزیستی ابرازداشت:دردیشموک  به عنوان یک بخش محروم ودور افتاده به دلیل نبود شادی ومحرکهای شادی آفرین ،واکنش سوگ طولانی و...افسردگی جمعی حاکم است، که این موضوع خصوصا در نوع پوشش بانوان دیشموکی دیده می شود.وی ترک تحصیل ،عدم فرهنگ گفت وگو ومهارت های زندگی،حاکم بودن فرهنگ وانگاره های  غلط سنتی ،بالا بودن آمار عصبیت ونزاع های جمعی را ازجمله دلایل خودکشی در دیشموک ذکر کرد وبیان داشت:همسر آزاری وکودک همسری نیز دراین منطقه رواج دارد واین در شرایطی است که جامعه امروز کودک همسری را نمی پذیرد وآن را مصداق کودک آزاری می داند.
سیاوش پو ادامه داد:در فرهنگ سنتی عنوان می شد زن باید با خوب وبد زندگی  سازگاری داشته باشد وبه هر نحو ممکن زندگی کند واگر هم نتوانست خودش را بکشد ،چون قبح طلاق زیاد بود بنابراین زنان مرگ را ترجیح میدادند که این شرایط هنوز هم در دیشموک دیده می شود و طلاق همچنان یک تابو است ودختران نمی توانند آینده ای برای خود ترسیم کنند، چون می دانند اگر طلاق بگیرند درجامعه وخانواده طرد می شوند بنابراین خود را خلاص می کنند.این روانشناش عنوان کرد:از طرف دیگر نسل امروز با فضای مجازی وتحولات دنیا آشنا شده ،ولی چون در فضای سنتی زندگی می کند ونمی تواند بین این دو ارتباط برقرار کند واین مقوله همدیگر را نمی پذیرند ،ابتدا فرد افسرده شده وسپس اقدام به خودکشی می کند.معاون اجتماعی بهزیستی با اشاره به اینکه فرهنگ موجود در دیشموک دارای اشکال است ابرازداشت: باید این فرهنگ از انجماد خارج شود وخود را با تحولات دنیای امروز وملزومات آن وفق دهد واز طرف دیگر بررسی ها نشان می دهد اقدامات دستگاهها خیلی قابل توجه نبوده و دستگاهها وظایفشان را به درستی انجام نداده اند ،بطور مثال در مدارس این بخش مشاوری وجود ندارد.وی ادامه داد:اقدامات باید مستمر ونه مقطعی وفرمالیته باشد ،باید از ظرفیت سمن ها استفاده شود تا افراد واداربه مشارکت اجتماعی شوند وفعالین اجتماعی وفرهنگی نیز برای زدودن رسومات غلط وارد عمل شوند.

خودکشی های اخیر درجه استیصال ودرماندگی فرد رانشان می دهد

رضا خلیلی هم  به عنوان یک جامعه شناس در تحلیل وقایع اخیر معتقد است خودکشی های این چنینی درجه استیصال ودرماندگی فرد رانشان می دهد، اینکه فرد به اندازه ای درمانده می شود که راهی جز خودکشی پیش روی خود نمی بیند.وی درگفت وگو با ابتکارجنوب می افزاید:البته ریشه این خودکشی ها آنومی یا بی هنجاری موجود در سطح جامعه است که مقوله فرهنگ نیز باید درآن دیده شود چرا که تغییرات اجتماعی درحال انجام است ودراین راستا تا جامعه خود را با این تغییرات هماهنگ کند تعدادی از افراد دچار آنومی می شوند.خلیلی ادامه می دهد:البته مسائل اقتصادی که ریشه درفقر نسبی دارد هم دراین زمینه  مزید برعلت است وفرد را دچار بی هنجاری می کند، چون او خود را در طراز با دیگران قرار می دهدوبه این نتیجه می رسد که از جامعه عقب افتاده ونتوانسته به خواسته های خود برسد بنابراین دست به خودکشی می زند.وی به موضوع طلاق ونقش آن در خودسوزی هم اشاره کرده وتصریح می کند:در جوامع  کوچک دارای همبستگی بالا بر اساس نظریه دور کیم طلاق همچنان به عنوان یک تابو وامری نکوهیده مطرح است بنابراین یک زن درچنین شرایطی چون به نقطه استیصال می رسد وراهی مقابل خود نمی بیند خودکشی می کند.این جامعه شناس می افزاید:شاخص های سلامت روانی هر فرد هم تعیین کننده است و ممکن است دو فرد شرایط یکسانی داشته باشند، ولی یکی از آنها دارای خود کنترلی ،خود مدیریتی وخود تاب آوری بالایی داشته باشد ودیگری دچار درماندگی آموخته شده باشدکه همه اینها ریشه درکودکی وشیوه های فرزند پروری وتاثیرات تربیتی دارد ومشاده می شود برخی ها سریع دربرابر مسائل کوچک هم بحران سازی وبزرگنمایی می کنند.خلیلی با اشاره به اینکه جامعه امروزی باید مقوله گرا وتخصص محورپیش برود ادامه می دهد: هنوز فرهنگ مداخله دربحران به وجود نیامده وحتی یک خودکشی هم زیاد است وباید کمیته بحران آسیبهای اجتماعی حتما تشکیل شود ودرکنار حضور فعالانه سمن ها این بخش دولتی نیز راه اندازی شود تا بتواند بخش هایی از مشکلات را احضا وبرطرف کند.

سمن فعالی در حوزه بانوان شهرستان کهگیلویه نداریم

با همه اینها حساسیت مسئله باعث شد تا مدیرکل امور بانوان وخانواده استانداری دست به کار شود وجلسه ای را با محوریت خودکشی دو دختر نوجوان دیشموکی که منجربه فوت آنان هم شد با حضور دستگاههای ذی ربط در دستور کار قرار دهد.هر چند عده ای در همین جلسه معترض بودند چرا برای دو خودکشی تشکیل جلسه شده وموضوع را بزرگ می کنند.جلسه درسالن شماره یک استانداری وبا ریاست معاون سیاسی استاندار برگزارشد.دراین جلسه اذر صفایی نیا که شاید این روزها سخت ترین روزهای کاری اش را سپری می کند گفت:اخیرا دو خودکشی منجر به فوت در منطقه دیشموک اتفاق افتاد که البته مسئله ای تازه ای نبوده ومتاسفانه  چندین مورد خودکشی وخودسوزی دراین بخش اتفاق افتاده است.وی افزود:مسئله مهم تسری این مسئله وآسیب آن به سایر دختران نوجوان وجوان است که ممکن است شرایط به گونه ای پیش برود که این معضل تبدیل به یک آسیب جدی با ضریب شیوع بالادراین منطقه شود.مدیرکل اموربانوان با بیان اینکه دختران و زنان شهرستان کهگیلویه فراموش شده و  نیازمند توجه جدی هستند که برای حل مشکلاتشان از ظرفیت همه دستگاه‌ها استمداد می‌طلبیم،تصریح کرد:سال گذشته مقرر شد جهت جلوگیری از ترک تحصیل دختران این منطقه که منشأ بسیاری از مشکلات دختران اعم از افسردگی، بیکاری، ازدواج زودهنگام با افراد مسن و نهایتاً خودکشی و خودسوزی است یک مرکز خوابگاهی دوجانبه در دیشموک احداث شود اما بنابر دلایلی این مسئله در خود بخش ناتمام ماند واعلام شد که این موضوع ربطی به امور بانوان ندارد وماهمچنان با معاونت اموربانوان ریاست جمهوری پیگیر وپای کار ساخت این خوابگاه هستیم.

البته زارع پور به صحبت های مدیرکل اموربانوان واکنش نشان داد وبیان داشت:زمین خوابگاه معارض دارد ودادگاهی است ودانش آموزان می توانند برای ادامه تحصیل به چاروسا بروند .کاش مدیرکل آموزش وپرورش منطق وجواب قانع کننده ای برای این پیشنهاد خود داشت.!!!

صفایی نیا ادامه داد:علیرغم تاکیدات موجود وظرفیت بالای سمن ها هنوز یک سمن فعال در حوزه بانوان شهرستان کهگیلویه نداریم که خلا این سمن ها به عنوان یک مشکل اساسی خود را نشان داده است.این مسئول عنوان کرد:البته در سال 97 شاهد اتفاقات خوبی در سطح شهرستان بودیم، چرا که تا پیش ازاین به کارشناس امور بانوان بهایی داده نمی شد وگفته می شد که برو واز مدیرکلت طلب اعتبار داشته باش، ولی اکنون اوضاع بسیار تغییر کرده وما چندین خانم مدیرشهرستانی داریم.وی تاکید کرد:قرار شد در راستای یک اقدام عملی و اجرایی مؤثر طرح تاب آوری اجتماعی را درمنطقه اجرایی کنیم تا پس از رسیدن به یک نقشه راه مشخص بتوانیم تا حدود زیادی این آسیب را مرتفع کنیم.

شهرستانهای بویراحمد ودنا در صدر خودکشی ها

اما مدیر کل امور اجتماعی استانداری مسئله خودکشی وآسیب های اجتماعی را به کل دنیا تعمیم داد ودراین خصوص اظهارداشت:امکان به صفر رساندن آسیب های اجتماعی وجود ندارد وما باید با انجام اقدامات زیربنایی با کمک همه دستگاهها به کنترل این پدیده بپردازیم.حجت الاسلام سید علی فتح میرمحمدی به کاهش 18/18درصدی  رشد خودکشی طی سال 97 دراستان اشاره کرد وافزود:طی سالهای 94،95 و96 شاهد رشد خودکشی در استان بودیم .وی ادامه داد:سال گذشته 81 مورد خودکشی در سطح استان اتفاق افتاد که 57 نفر مرد و24 زن دست به چنین اقدامی زدند.این مسئول ابرازداشت:در شرایطی که دیشموک به عنوان یک بخش مسئله ساز مطرح شده ولی شهرستانهای بویراحمد ودنا با 68 درصد خودکشی بیشترین آمار را به خود اختصاص داده اند.میرمحمدی البته اذعان کرد گاهی بیش از حد تبلیغ می شود وخودکشی ها زیاد نیست .او ادامه داد: خودکشی را باید علمی ومستمر پیگیری کرد ،ما موضوعات رامستمر دنبال نمی کنیم بلکه مقطعی بحثی را مطرح ورسانه ای می کنیم ولی بعد را دنبال  وپیگیری نمی کنیم.بررسی واعلام دلایل دو خودکشی اخیر از جمله مسائل مطرح شده توسط مدیرکل امور اجتماعی استانداری بود ومشخص نیست چگونه هنوز این موضوع از طرف این مجموعه پیگیری وبررسی نشده.برگزاری کارگاهها وهمایش های مختلف درحوزه آسیب های اجتماعی از جمله اقدامات اجرایی بود که میرمحمدی به شدت به عنوان عملکرد حوزه خود بر آن تاکید داشت ومشخص نیست خروجی این کارگاهها چه دردی را دوا کرده است .شاید بهتر باشد گریزی به صحبت های استانداربزنیم که می گفت هرچه می کشیم از این جلسات وهمایش هاست که هیچ خروجی ندارد.

بخشدارحرفش را پس گرفت

بعد از صحبت های مدیرکل اموراجتماعی تریبون را به مسئولان دیشموک دادند تا آنها جزئیات مسئله را شرح دهند.بخشدار دیشموک دراین جلسه از روش خودکشی هر دو دختر نوجوان گفت وبیان داشت:هر دو به وسیله حلق آویز با شال اقدام به خودکشی کردند.وی ترک تحصیل هر دوی آنها را دلیل خودکشی اعلام کرد،دلیلی که بعد از واکنش مدیرکل آموزش وپرورش منکر آن شد واعلام کرد انگیزه خودکشی ها نامعلوم بوده.وی ادامه داد:درگفت وگو با خانواده های این دو نوجوان مشخص شد هیچ گونه مشکلی وجود نداشته وحتی تلفن همراه هم نداشته اند.این مسئول از ندادن آمار واطلاعات توسط شبکه بهداشت ودرمان هم گلایه کرد وافزود:مسئولان از دادن آمار واطلاعات به ما امتناع می کنند ومی گویند اجازه ارائه اطلاعات را نداریم.بخشدار البته از کاهش سن خودکشی وفقر مالی وفرهنگی دیشموک هم سخن به میان آورد وتصریح کرد:در سال گذشته 20 مورد اقدام به خودکشی در منطقه اتفاق افتاد که برخی از آنها موفق بود .او نیازهای بخشش را استقرار وفعالیت اورژانس اجتماعی واحداث خوابگاه برای جلوگیری ازترک تحصیل دختران عنوان کرد وابرازداشت: نهادهای فرهنگی واجتماعی دراین بخش کمتر کار کرده اند وسمن فعالی در دیشموک نداشته ایم.
آمار دقیق وقابل استنادی نداریم
در این میان رئیس اموزش وپرورش دیشموک هم به خلا آمار واطلاعات در زمینه این آسیب اجتماعی اشاره کرد وگفت:آماردقیقی که بتوان به آن استناد کرد وجود ندارد زیرا بسیاری از خودکشی ها ثبت نمی شود.نوروزی افزود:طی سالهای 95 تا98 تعداد 15 مورد خودکشی در سطح بخش دیشموک گزارش شده که 12 نفرشان زن و3 مورد مرد بوده است.وی میانگین سنی این افراد را 24 سال ذکر کرد وادامه داد:روش خودکشی 7نفر خودسوزی،1نفر مسمومیت غذایی و7 نفر دیگرهم حلق آویز بوده است.

فقرفرهنگی دربخش دیشموک

فرماندار کهگیلویه هم به فقر فرهنگی،نبود سمن فعال دربخش،خلا مشاوران در مدارس دیشموک اشاره کرد واظهارداشت: چون استان ما وخصوصا بخش دیشموک عشیره ای است وهنوز خود را باتحولات دنیای جدید وفق نداده اند شاهد فقر فرهنگی دراین منطقه هستیم.نیکبخت اضافه کرد: کارگاه وسمیناری برگزار نشده یا اگر بوده محدود واندک بوده وخروجی لازم را نداشته است.

خودکشی دراستان جدی ونگران کننده است

اما معاون سیاسی امنیتی استاندار با انتقاد از آمار متناقض درخصوص سن این دو دختر نوجوان فوت شده اظهارداشت:چرا باید چنین آمار متناقضی آن هم برای دونفر ودریک بخش کوچک وجود داشته باشد.سید محمد کاظم نظری با بیان اینکه خودکشی دراستان ما نسبت به کشور جدی ونگران کننده است افزود:دولت طی چند سال اخیر اقدامات مطلوبی را درحوزه آسیبهای اجتماعی انجام داده واعتبارات دراین حوزه بیش از 2 برابر شده وسال گذشته مبلغ 1 میلیارد و400 میلیون تومان به این حوزه تخصیص یافت.وی تصریح کرد:سال گذشته 500 برنامه در زمینه آسیبها اجرایی شد واینکه اعلام شود اقدامی انجام نشده بی انصافی  وپمپاژ ونا امیدی است با این حال باید تلاش ها را دراین حوزه دوبرابر کرد.نظری با بیان اینکه داشتن این چند مورد خودکشی زنگ خطراست ادامه داد:نباید بشنویم واعلام شود مجموعه علوم پزشکی به کمیته وکارگروههای تخصصی آمار واطلاعات نمی دهند.این مسئول خاطرنشان کرد:در دهه هشتاد استانهای کهگیلویه وبویراحمد ایلام وکرمانشاه شیوه منحصربفردی درخودکشی داشتند که خود سوزی دختران وزنان جوان بود که این کار به طرز وحشتناکی صورت می گرفت ولی با مداخلات انجام شده شاهد کمرنگ شدن وکاهش این مسئله میان زنان ودختران بودیم واکنون نیز بااید با مداخله به موقع جلوی آسیبها را گرفت.وی تاکید کرد:امروز همه دستگاهها مشاور دارند،نیرو،امکانات وزیرساخت ها فراهم است وباید از آنها بهره برداری واستفاده درست ومطلوب شود مثلا اگر دلیل خودکشی ها فقر مالی واقتصادی بود دستگاههای حمایتی نظیر کمیته وبهزیستی وارد عمل شوند اگر عاطفی بود با خانواده ها صحبت وگفت وگو صورت بگیرد.معاون استاندار همچنین از رسانه ها خواست تا قهرمان سازی وطوری عمل نکنند که اینگونه وانمود شود همه مقصرند جز کشی که اقدام به خودکشی کرده.او از خانواده ها ودستگاههای فرهنگی ومسئولان  نیز درخواست کرد تا در راستای تقویت باورهای دینی گام بردارند وبه جای پرداختن به حواشی غیرضروری وتخریب فرزندان استان با حساسیت وکارشناسی بدنبال پیگیری وکاهش مشکلات موجود باشند.
به گواه آمار ومنابع استان کهگیلویه وبویراحمد رتبه دوم کشور را به نسبت جمعیت در پدیده خودکشی دارد که این آسیب در بخش دیشموک وبین دختران وزنان این بخش به دلیل ازدواج های اجباری،کودک همسزی،ترک تحصیلی وفقر مالی وفرهنگی مسئله سازشده وهمانگونه که عنوان شد با توجه به زیادبودن حتی یک خودکشی ومسری بودن آن باید به طور ویژه به این بخش محروم توجه شود تا بیش از این شاهد خودکشی وخودسازی زنان این دیشموکی نباشیم.