گزارش ابتکارجنوب ازبرداشت های بی رویه کارخانه های  مسیر یاسوج_ اصفهان

تیغ سنگ شکن ها برگلوی طبیعت

برداشت صدها هزار تن خاك و سنگ از حدود ١٥٠٠ هكتار زمين

مخالفت منابع طبیعی با برخی استعلامات صنعت معدن برای صدور مجوزها

داستان بدهکاری ما به زمین تمامی ندارد ،نشان به آن نشان که  همه گوشه وکنار اطرافمان پر است از جفا در حق طبیعتی که بیشتراز همه ما را به عنوان متهم ردیف اول همه این  بی مهری ها می شناسد. 

درست مانند برداشت  بی رویه کارخانه های شن و ماسه در مجاورت وبستر رودخانه ها ،اراضی ملی وکشاورزی ،کوهها و... که در نقاط مختلف واز جمله مسیر یاسوج-اصفهان دیده می شود.

همه چیز قانونی است

آنطورکه رئیس اداره معادن سازمان صنعت،معدن وتجارت آمار می دهد بالغ بر10 کارخانه درمسیر یاسوج-اصفهان فعالیت می کنند که میزان وظرفیت برداشت آنها بطور میانگین به 80 تا90هزارتن درسال می رسد والبته چند مورد از این کارخانه ها هم اکنون در وضعیت تعطیل بسر می برند.اما باهمه اینها وبه گفته او  میزان برداشت یکی از همین کارخانه ها به ۲۰۰هزار تن درسال می رسد.

موسوی فراز تاکید می کند:کارخانجاتی که در مسیر یاسوج –اصفهان فعالیت می کنند دارای مجوز بهره برداری هستند واستعلامات لازم از دستگاههای مربوطه از جمله منابع طبیعی نیز اخذ شده است  وهرکدام هم نیاز باشد ماهیانه مجوز برداشت خود را تمدید می کنند.

وی با بیان اینکه  بسته به درخواست کارخانه دار ومتناسب با ظرفیت کارخانه ظرفیت ماده اولیه وبرداشت آن نیز تعیین خواهد شد یادآور می شود:عمق کلی  فعالیت های این چنینی اندازه مشخصی ندارد ودرصورت رعایت شرایط ایمنی وصرفه اقتصادی می تواند افزایش پیدا کند وبنابرهمین استدلال فعالیت کارخانجات مسیر یاسوج-اصفهان توجیه لازم رادارد.

کوتاهی دو کارخانه دراجرای تعهدات

علیرغم صحبت های این مسئول آنطور که تصاویر ومشاهده های میدانی نشان می دهد درمسیریاسوج-پاتاوه بیش از1000هکتار خاکبرداری،گودبرداری وتراش کوهها صورت گرفته  که خروجی آن  تخریب های وحشتناک وعمیقی بوده که در مناطقی ازجمله دارشاهی بوده ،موضوعی که داد مسئولان راهداری راهم درآورده وباعث شد تا این موضوع به دادگاه هم کشیده شود.

مدیر کل راهداری استان درهمین زمینه به ابتکارجنوب می گوید:دو کارخانه  سنگ شکن در مسیر یاسوج –اصفهان باوجود حائل ایجاد شده درحریم جاده قرارگرفته وقرار بود طبق تعهد اخذ شده  طرفین نسبت به اصلاح ورودی وخروجی کارخانه خود اقدام کنند که تاکنون هیچ اقدامی صورت نگرفته است وبنابراین تا پایان ماه نسبت به اجرای نیوجرسی اقدام خواهیم کرد ،ضمن اینکه حکم دادگاهی نیزبرای آنها صادر شده است.

نمود منطقه جنگی در دلی بجک سپیدار

با این حال انهدام کوهها، ایجاد  دره  دربستر رودها، ازبین رفتن اکوسیستم منطقه وهمچنین نابودی گونه های جنگلی ،مرتعی وخاک همه از پیامدهای جبران ناپذیری است که به واسطه تعدد مجوز وبرداشت های بی رویه صورت گرفته است که در منطقه دلی بجک سپیدار هم نمود آن به شدت دیده می شود.

منطقه ای که به گفته عشایر یکی ازمستعدترین کانونهای دامپروری ،کشاورزی ویکی ازخوش آب وهواترین وخوش نشین ترین مناطق شهرستان بوده ولی اکنون به دلیل حضور  سنگ شکن ها وارابه های تخریب گر آنها به منطقه ای ویرانه وجنگی تبدیل شده که با روزگار گذشته خود فرسنگ ها فاصله دارد .

منابع طبیعی تحت فشاراست

یکی از کارشناسان منابع طبیعی  ضمن ابراز نارضایتی ازاین اتفاقات به خبرنگار ما می گوید:انتقال کارخانه ها درمنطقه سپیدار تصمیمی تحت  فشار بود که ازطرف مسئولان امر درآن سالها به منابع طبیعی دیکته شد وعلیرغم یک سال ونیم مخالفت با تهدید مدیرکل به برکناری بالاخره موافقت ما را گرفتند درست همانند آنچه در جاده یاسوج-سی سخت اتفاق افتاد .

وی ادامه می دهد:در مورد چهاربانده جاده یاسوج-سی سخت هم ما نظر مخالف خود را اعلام کردیم که البته راه بجایی نبرد وبازهم منابع طبیعی رابرای موافقت تحت فشار گذاشتند ودر پایان کارهم وضعیت بگونه ای  پیش رفت که همه تقصیرها برگردن منابع طبیعی افتاد ودست اخرهم مشخص نمی شود چقدر دراثر این مخالفت ها این اداره کل را لای منگنه می گذارند.

این کارشناس که نخواست نامش فاش شود عنوان می کند: متناسب با شرح وظایف هرمعدنی ازنظر ما تخریب وازنظر صنعت معدن تولید است وهمین هم بنای چالش میان دو دستگاه می شود وهمه چیز برای داوری به استانداری کشیده می شود وآنجا دقیقا مشخص می شود دیدگاه محیط زیستی است یاغیر از آن.

او تصریح می کند:در مسیر یاسوج-پاتاوه مواردی بوده که اداره کل منابع طبیعی به استعلامات صنعت معدن پاسخ منفی داده وپرونده های آن هم موجود است وبا این حال هم موضوع مجوز وهم نظارت پس از آن برعهده صنعت معدن است.

درمیان البته مسئولان منابع طبیعی هم مدعی بودند که بخشی از زمینهای مسیر یاسوج-پاتاوه اراضی زراعی هستند که به کارخانه داران فروخته شده اند وحالا این جهاد کشاورزی و امور اراضی است که به این سوال که آیا این زمینهای تکه تکه شده تغییر کاربری داده شده اند یانه پاسخ دهند.

جهاد وامور اراضی:به ما ربط ندارد

موضوعی که باعث واکنش کارشناسان جهاد امور اراضی شد وآنها عنوان کردند:اراضی مسیر یاد شده بیشتر ملی است و ربطی به جهاد امور و اراضی ندارد.

اراضی ملی به کسانی واگذار شده که درحال نابودی آن هستند

در ادامه یک فعال محیط زیست درتشریح جزئیات صدمات جبران ناپذیر ومستمرسنگ شکن ها  به ابتکارجنوب می گوید:پوشش غالب جنگلی شهرستان بویراحمد درختانی بلوطی است که به عنوان سپر طبیعت شناخته می شوند با این حال استقرار کارخانه های شن وماسه با درصد آلایندگی بالا دراین مناطق باعث شده تا حیات گونه های گیاهی وجانوری وبطور کلی اکوسیستم منطقه درمعرض خطر جدی قرار بگیرد وخطر آلودگی نیز آبهای زیرزمینی راتهدید کند.

امید سجادیان ادامه می دهد:کارخانه های شن وماسه با ایجاد کانونهای گرد وغبار علاوه بر کند کردن رشد پوشش گیاهی وجنگلی زمینه ساز خشکی وازبین رفتن آنها می شوند.

ضمن اینکه سلامت انسانی وگونه های جانوری  را نیز با این اقدام وآلودگی صوتی مستمربا مخاطره جدی روبر می کند.

وی با بیان اینکه ریشه های درخت بلوط باعث تثبیت وحفظ خاک می شود تاکید می کند:ریشه بلوط چندین برابر  ساقه وشاخ وبرگ های آن است بنابراین وقتی حریمش حفظ نشود ودور آن خالی شود عملا درخت راباید نابود شده حساب کنیم  که نمونه های آن درمسیر یاسوج-پاتاوه دیده می شود .

سجادیان اضافه می کند:درختی مانند بلوط که سود خالص است وهرسال تنها 1 سانتی متر رشد می کند وحالا  حریمش ازبین رفته وتنها خودش باقی مانده تنها به یک کلاه قانونی از طرف دستگاههایی مانند منابع طبیعی ومحیط زیست مجهز شده است تا جای اعتراضی باقی نماند.

این فعال محیط زیست با اشاره به اینکه اراضی ملی به کسانی واگذار شده که درحال نابودی همه چیز آن هستندتاکید می کند:کهگیلویه وبویراحمد اگر خاک ،آب وپوشش جنگلی و... فراوان دارد قرار نیست با چنین اقداماتی جواز نابودی آنها صادر شود وچنین کاری خیانت بزرگی محسوب می شود.

وی اضافه اضافه می کند: نباید تاوان  طمع کاری کارخانه داران رامردم بدهند شاید دل آنها برای طبیعت نسوزد وخواسته وناخواسته کمر به نابودی آن بسته باشند بنابراین ضرورت دارداز  اراضی ملی واین منابع تجدیدناپذیررامتعلق به همه است صیانت شود.

سجادیان عنوان می کند:باید هم تعداد کارخانه ها متناسب با ظرفیت ونیاز مشخص شود وهم اینکه بررسی شود کارخانه های فعال کنونی چقدر تولید دارند وچه میزان آن براساس ظرفیت ونیاز است.

وی یادآور می شود:توصیه ما به عنوان یک فعال حوزه محیط زیست این است که درجانمایی های صورت گرفته تجدید نظر شود وکارخانه هادرجایی مستقر شوند که کمترین آسیب وتبعات را دارد.

آثارهمه این خاکبرداری وگودبرداریها تخریب است

سعید نظری هم به عنوان یکی از کارشناسان مرتبط با این موضوع درهمین زمینه با بیان اینکه آثارهمه این خاکبرداری وگودبرداریها تخریب است به ابتکارجنوب می گوید:گاهی مساحت چند هکتاری در یک منطقه واگذار می شود ولی مشاهده می شود بهره برداران از حد پیش بینی شده فراتر می روند و زمینه تخریب بیشتر و وسیع تر را فراهم می کنند همانند آنچه  در مسیر یاسوج-پاتاوه دیده می شود.

وی ادامه می دهد:جنگل،مرتع وکوه ها دراثرحجم این برداشت ها به شدت درحال تخریب است درحالی که باید یادآور شد ماسه ای که از این بسترها برداشت می شود مرغوب واستاندارد نیست ودرآینده می تواند مشکل ساز باشد وبه عنوان چالش جدی در حوزه ساخت وساز خود رانشان دهد.

میلیون ها سال زمان برای ایجاد خاک زمان لازم است

یکی از کارشناسان زمین شناسی اقتصادی (معدن)هم درپایان ودر گفت وگو با ابتکارجنوب به تبعات جبران ناپذیر این گودبرداری ها اشاره کرده ومی گوید:یکی از مهمترین آثار فعالیت های انسان بر روی زمین فرسایش خاک است که دراثر عواملی همچون خاک برداری،چرای بیش از حد دام ها،روان آب های سطحی ،تغییرات دمایی و... ایجاد می شود.

چمن آرا با اشاره به اینکه با وقوع چنین اتفاقی علاوه براینکه شاهد ازبین رفتن تعادل موجود میان روند تخریب وایجاد خاک خواهیم بود می گوید:کاهش توان زمین های زراعی ومحصولات تک کشت وعنصر غذایی موجود درخاک نیز از دیگر پیامدهای جبران ناپذیر این برداشت های بی رویه است.

این کارشناس بیابان زایی وافزایش گازهای گلخانه ای که منجر به گرم ترشدن زمین را نیز در زمره دیگر تبعات این معضل می خواند وعنوان می کند:حفظ تنوع زیستی زمین نیز ازقبل این امر دچار خسارت جدی می شود.

چمن آرا تاکید می کند:با توجه به غیر قابل تجدید بودن خاک ونقش حیاتی آن برای آینده پایدار وامنیت غذایی واینکه  هزاران وشاید هم میلیون ها سال زمان برای ایجاد خاک ولایه بندی آن زمان لازم است لازم است دررویه موجود تجدید نظراساسی صورت بگیرد.

هیچ کسی مادر نمی شود

همین چندسال قبل بود که  یکی از روزنامه نگاران فعال حوزه محیط زیست نوشت: زمین مادر ماست، مادر را باید تقدیس کرد، نگذاشت خراشی به جانش بنشیند، جای دیگر شاید بتوان سیاره ای زیبا و دلفریب یافت اما هیچ کسی مادر نمی شود واین همان اصل فراموش شده امروز است. 

این روزها از رهگذرهمه  مجوزهای صادر شده دربستر رود،جنگل،کوه و... که گفته می شود هنوز هم ادامه دارد والبته دستگاهها از پاسخگویی شفاف درباره آن خودداری می کنند شاهد نابودی سرمایه هایی هستیم که درآن نه ایمنی ونه عمق آنچنان که باید رعایت نمی شود وتنها صرفه ومنفعت اقتصادی درنظر گرفته می شود .

مسئله ای که ضرورت ورود دستگاههای نظارتی را چند برابر کرده وباعث شده تا مردم دراین برهه حساس کنونی چشم انتظار برخورد قانون با کسانی باشند که از مسیر تعیین شده عدول کرده اند وخواسته وناخواسته کمر به نابودی میراث ملی بسته اند.