ياسوج؛ شهرى كه نبايد اينگونه باشد 

سپيده ميرزايى // در علم شهرسازی، مبلمان شهری به عنوان یکی از اصول مهم در شکل دهی و معنا دادن به پیکره ی یک شهر شناخته می شود. آن دسته از وسایل، دستگاه ها و امکاناتی که مورد استفاده عموم شهروندان یک شهر قرار می گیرند و برای رفاه و تسهیل در تردد روزمره آنان ساخته شده را مبلمان شهری می گویند. مبلمان شهری دارای انواع مختلفی از جمله مبلمان خیابانی، پارکی، ترافیکی و سازه های مورد استفاده برای اطلاع رسانی های تبلیغاتی است. طبق این مفاهیم، ما در این نوشته کمی وضعیت مبلمان شهری یاسوج را بررسی می کنیم. 

بدون تعارف می شود گفت شهر یاسوج یک مبلمان ضعیف، ابتدایی و از هم گسیخته دارد. می توانیم با پیاده روها که اولین و مهم ترین اجزاﺀ مبلمان شهری هستند شروع کنیم. متاسفانه پیاده روهای کف سازی نشده یا کف سازی های کنده کاری شده و تخریب شده برای عملیات تاسیساتی که به حال خود رها شده اند، در شهر زیاد به چشم  میخورد. پیاده روهایی که گاها طبق اصول علم شهرسازی حتی عرض استانداردی برا عبور عابر پیاده ندارند. کمبود فضای سبز در سطح شهری با عنوان پایتخت طبیعت، نبود نیمکت، فضای استراحت و توقف برای عابرین پیاده، خستگی آنان را هنگام تردد در شهر دو چندان می کند.

از این گذشته منهول های کف پیاده رو که درپوش استاندارد ندارند و یا اصلا در پوش ندارند را نمی توانیم نادیده بگیریم. طبق گزارشات و شواهد، این منهول ها در سالهای گذشته باعث وارد آمدن آسیب های جدی به شهروندان شده اند. با این اوصاف مشکل شهروندان معلول و مسن برای استفاده از اینگونه خدمات شهری بیشتر به چشم می آید. کما اینکه در مبلمان پارکی و ترافیکی شهر نیز امکانات مخصوص این دسته از شهروندان به چشم نمی خورد. حتی مواردی مانند بعضی رمپ های معلولین که در پیاده روها به طور غیر استاندارد اجرا شده، آسیب های جدی به برخی از این افراد وارد آورده است.. 

مسئله ناوگان شهری فرسوده و ناقص شهر یاسوج بحثی جدا دارد که ما در این نوشته به آن نمی پردازیم. اما ایستگاههای تاکسی و اتوبوس نه تنها به درستی تجهیز نشده اند، بلکه شاهد فرسودگی همان تعداد کم تجهیزات نیز هستیم. علاوه برا آن، متناسب با اقلیم شهر یاسوج و تغییرات جوی و آب و هوایی در طول سال نیز، هیچ گونه طراخی و تجهیزاتی در ایستگاهها و توقف گاهها نمی بینیم. این ایستگاهها جانمایی درستی نیز ندارند و موجب شلوغی شهر، سردرگمی شهروندان و ایجاد ترافیک در سطح خیابانها شده است. تعداد پل های هوایی در سطح شهر کم است و به پله برقی و سرپوش نیز مجهز نیستند. این مشکلات کارایی آنها را بسیار پایین آورده است. نبود سطل زباله در بسیاری خیابان ها و کوچه های شهر باعث رهاسازی زباله ها در شهر شده و علاوه بر اینکه چهره نازیبایی به شهر داده است، باعث آلودگی های زیست محیطی و شیوع بیماری های باکتریایی واگیردار برای شهروندان می شود. این معضل در خور شهری با عنوان مرکز استان و پایتخت طبیعت کشور ایران نیست. 

یکی دیگر از ابتدایی ترین اصول مبلمان شهری، جای گذاری مناسب تابلوهای راهنما و علایم راهنمایی و رانندگی در معابر و خیابانهاست. رعایت این اصل برای برقراری نظم در تردد شهروندان پیاده و سواره، ایجاد سهولت در دسترسی شهروندان به مقصدهای مورد نیاز و  جلوگیری از سردرگمی، آلودگی صوتی و ایجاد حادثه در شهر است. به این موضوع مبلمان ترافیکی گفته می شود. با یک بررسی ساده می توان دید که اصول شهرسازی برای پیاده سازی مبلمان ترافیکی، در برخی خیابان های شهر یاسوج به درستی رعایت نشده است، تابلوها و علایم کافی نیستند و باعث بروز ترافیک و سوانح رانندگی روزانه در سطح شهر می شود. بیلبوردها و  تابلوهای اعلانات مخصوص در سطح شهر، که می تواند مکان مناسبی برای ارائه تبلیغات مختلف باشد کافی نیستند. این موضوع دیوار نویسی های پراکنده و بی نظمی را به وجود آورده است که نمای بدی به خیابانها و معابر شهر داده اند. 

بسیاری ازین مشکلات عنوان شده تحت یک مدیریت، برنامه ریزی و بودجه بندی صحیح قابل حل است. با قاطعیت می توان گفت بودجه صرف شده برای رفع مشکلات و تجهیز مبلمان شهری در بلند مدت، بسیار کمتر از هزینه های ناشی از خساراتی است که ضعف و کاستی این مبلمان به بار می آورد. علاوه بر آن طراحی حرفه ای و منحصر به فرد و تجهیز و استاندارد سازی مبلمان شهری یاسوج، می تواند جاذبه توریستی به این شهر ببخشد و آمار ورود گردشگران به شهر را دو چندان کند. 

طراحان مبلمان شهری یاسوج، برای معرفی این شهر به عنوان پایتخت طبیعت تقریبا کاری انجام نداده اند. در میدان ها و بخصوص ورودی شهر، می تواند المان های زیبایی با مفهوم ارتباط و دوستی با طبیعت، هویت، فرهنگ و پیشنیه قوم لر طراحی و اجرا شود تا برای گردشگران و شهروندان تداعی و یاداوری زیبایی از این مفهوم ها بدهد. مبلمان گرافیکی شهر نیز جای تامل دارد. دیوارنگاره ها و طرحواره های گرافیکی شهر بسیار قدیمی هستند و پویایی و نشاط لازم را برای شهروندان نمی آورند. اگر برای تغییر دیوارنگاره ها و گرافیک های سطح شهر از گرافیست ها و یا گروههای دانشجویی جوان، خلاق و ایده پرداز استفاده شود، هم شهر جلوه زیبایی پیدا می کند و هم حس پویایی و سیالیت به فضای شهر می آید. توجه این موضوع در کنار حل مشکلات عنوان شده در ایجاد نشاط، پرورش فکری و خلاقیت قشر جوان و نوجوان جامعه شهر می تواند کمک کننده باشد. 

مهندسین و طراحان شهری باید به این موضوع دقت داشته باشند که اگر مبلمان شهری با دوام و طبق اصول استاندارد و ارگونومی تجهیز و مستقر شوند، هم کیفیت زندگی شهری بالاتر می رود و هم رضایت شهروندان و مسافران غیر بومی از خدمات شهری بالاتر می رود. هارمونی، تناسب و یکپارچگی فضا نظم عمومی را در شهر بالاتر می برد و از ایجاد سانحه و آلودگی های دیداری جلوگیری می کند. رعایت بسیاری ازین نکات می تواند یک شهر زیبا و منحصر به فرد بسازد. 

مطالب عنوان شده تنها گوشه ای از مشکلات و راهکارها در جهت حل معضل مبلمان شهری یاسوج بود.